top of page

Łotwa jako element układanki w kampanii dezinformacyjnej na temat szczepień przeciwko COVID-19 w UE


Choć pandemia Covid-19 przyniosła różne niespodziewane skutki na całym świecie, rozpoczęcie kampanii szczepień dało nadzieję, że kryzys zdrowotny wkrótce się zakończy.


Łotwa, jako państwo członkowskie Unii Europejskiej, rozpoczęła szczepienia przeciwko koronawirusowi już 28 grudnia 2020 roku, a zatem zaledwie dzień po tym, jak UE rozpoczęła oficjalną kampanię szczepień. Podobnie jak reszta świata, Unia Europejska stanęła w obliczu różnych wyzwań związanych z importem i dystrybucją szczepionek do swoich krajów członkowskich. Co więcej, kampania szczepień rozgorzała po tym, jak państwa członkowskie zgłosiły obawy dotyczące skutków ubocznych i wstrzymały podawanie szczepionki produkowanej przez firmę AstraZeneca, mimo że Europejska Agencja Leków (EMA) potwierdziła, że jest ona bezpieczna i przewyższa ryzyko poważnych konsekwencji związanych z zakażeniem wirusem COVID-19.


Podczas, gdy wiarygodne i transparentne media zachodnie starały się opisać wszystkie problemy i niezamierzone konsekwencje unijnej kampanii szczepień, złośliwe prokremlowskie media nadużywały tych informacji. W szczególności aktywnie przedstawiały ten temat za pomocą pokrętnych interpretacji i przesadnych wniosków. Media te faworyzowały również rosyjską szczepionkę Sputnik V i „wyższość” Rosji w przezwyciężaniu pandemii. Mimo nasilającej się prokremlowskiej dezinformacji i prób podważania szczepień w UE, Łotwa wyprzedzała Rosję w szybkości szczepień, a sami Rosjanie wykazują niepokojącą niechęć wobec miejscowej szczepionki Sputnik V.


W prokremlowskiej debacie medialnej, w okresie od stycznia do kwietnia 2021 roku, w 37 artykułach negatywnie i myląco omówiono miejsce Łotwy w unijnej kampanii szczepień. W dziewiętnastu artykułach podkreślano, że problemy związane z procesem szczepień wynikają z malejącej jedności i solidarności UE. W szczególności twierdzono, że Unia nie pomaga swoim państwom członkowskim, w tym Łotwie, we wzmacnianiu postępów w szczepieniach przeciwko wirusowi COVID-19, co może doprowadzić do rozpadu UE. Jako alternatywę prokremlowskie media przedstawiały szczepionkę Sputnik V, której Łotwa odmawia importu, ponieważ EMA nie dopuściła jej do podawania w UE.


Dezinformacyjne narracje i subnarracje, styczeń-kwiecień 2021 r.
Dezinformacyjne narracje i subnarracje, styczeń-kwiecień 2021 r.

Druga co do wielkości liczba artykułów omawiała postępy Łotwy w szczepieniach w ramach ogólnoeuropejskiej kampanii. Materiały również wpisywały się w narrację: „Jedność Unii Europejskiej maleje”. Tym razem jednak w artykułach podkreślano, że Łotwa jako mniejszy kraj członkowski „pozostaje w tyle” za unijną kampanią szczepień. Co więcej, artykuły dążyły do polaryzacji państw członkowskich UE, przedstawiając Łotwę jako „mniej znaczącą” od większych państw członkowskich. Często prokremlowskie źródła medialne przedstawiały ją jako „unijną kolonię” lub definiowały UE jako „gospodarza” Łotwy.


Trzecią najczęściej wykorzystywaną subnarracją w związku z procesem szczepień na Łotwie było oskarżanie Łotwy o prowadzenie polityki antyrosyjskiej. Powiązane z Kremlem media znalazły wiele kreatywnych sposobów, aby wzmocnić starsze narracje zwykle stosowane wobec państw bałtyckich, mylnie omawiając wydarzenia w tych krajach. Na przykład, w pięciu artykułach podkreślano, że Łotwa powinna pokonać swoją rusofobię i zacząć myśleć o imporcie szczepionki Sputnik V, ponieważ, jak twierdziły źródła, rusofobia jest jednym z głównych powodów, dla których Łotwa odmawia podawania rosyjskiej szczepionki. W rzeczywistości, jak podkreślił łotewski minister zdrowia Daniels Pavļuts, rząd jest gotowy do dyskusji na temat szczepionki Sputnik V, jeśli zatwierdzi ją EMA. Krótko mówiąc, Łotwa zamierza dostosować się do unijnego portfolio szczepionek i odrzuca możliwość importu szczepionek niezalecanych przez EMA.


Dyskutując o miejscu Łotwy i tempie procesu szczepień w ogólnej kampanii szczepień UE, dezinformacyjni aktorzy rzadko posługiwali się całkowicie fałszywymi i łatwo weryfikowalnymi faktami. Zamiast tego prokremlowskie media stosowały techniki hiperbolizacji i złośliwej retoryki, które dążyły do wyolbrzymiania treści, selektywnego angażowania informacji i przedstawiania ich w złośliwy i nieetyczny sposób.


Podczas analizy danych stało się jasne, że trzy prokremlowskie media: rubaltic.ru (18,9%), news-front.info (18,9%) i cont.ws (18,9%) łącznie były odpowiedzialne za rozpowszechnienie ponad połowy treści dezinformacyjnych na temat stanowiska Łotwy podczas unijnej kampanii szczepień przeciwko COVID-19 w okresie od stycznia do kwietnia 2021 roku. Co ciekawe, prokremlowskie kanały dezinformacyjne poszukiwały nowych platform i sposobów rozpowszechniania wprowadzających w błąd wiadomości – w tym kontekście strona internetowa cont.ws, postrzegana raczej jako platforma mediów społecznościowych lub blog, stała się miejscem rozpowszechniania i powielania znacznej liczby wprowadzających w błąd informacji na temat postępów Łotwy w szczepieniach w UE w całym monitorowanym okresie.

bottom of page